Gerald van der Kaap

ROZENSTRAAT – a rose is a rose is a rose presenteert met trots de solotentoonstelling Beyond Index van Gerald van der Kaap. Ter gelegenheid van deze tentoonstelling maakte de kunstenaar een video-installatie met 12.1 surround geluid. De installatie is een remix van zijn alom geprezen film Beyond Index (2017).

Beyond Index heeft een complexe verhaalstructuur. Acteurs en echte mensen wisselen elkaar af en dezelfde rollen kunnen door verschillende acteurs worden gespeeld. De film en de video-installatie vormen een beeld essay waarin verschillende onderwerpen samenkomen: van kunststudenten, de kleur blauw, Yves Klein, luchtvervuiling tot neokolonialisme. Tegelijkertijd is het een collage van filmbeelden op de muziek van het Berlijnse deep house duo Âme. En je kunt de film ook bekijken als een reisverslag over China als economische grootmacht of als een reflectie op kapitaal en utopie.

De film, gevuld met kunsthistorische referenties, volgt een groep Chinese kunststudenten in een schilderijenfabriek en toont hun nauwkeurige imitaties van de klassieke Westerse schilderkunst. De strikte naleving van deze traditie verschuift met de komst van Yves – zowel een personage als een drug. Langzaam bedwelmd door Yves’ woorden en de geestverruimende kleur blauw ontwaken de studenten en overwegen ze een alternatieve, minder vervuilde realiteit.

In een tijd waarin kunst door verschillende politieke regimes zowel wordt ingezet als een middel bij het vergroten van de sociale controle over haar burgers als bij de productie van kapitaal, vraagt Beyond Index zich af of het mogelijk is of kunst net zo ontwrichtend kan zijn als Yves. Wat is echt en wat niet? Heeft kunst de kracht om neoliberale regimes te ondermijnen of zelfs te destabiliseren? En heeft kunst daadwerkelijk de gave om om haar toeschouwers wakker te schudden; het zijn allemaal onderwerpen die in de film worden aangestipt.

De video-installatie volgt in tegenstelling tot de film geen vastomlijnd script. Binnen de installatie, bestaande uit 6 projecties van verschillende grootte, kan de bezoeker ieder moment wisselen van scherm. Kaap kiest daarmee doelbewust voor een associatieve opzet waarbij de bezoeker zijn eigen verhaal kan vormen. Zijn keuze om het werk in een installatie te tonen biedt hem ook meer vrijheid in het creëren van een breder narratief. Er is nieuw beeldmateriaal toegevoegd, scenes zijn verder uitgewerkt of zelfs teruggebracht naar de real-time opname.

Door het aangepaste tempo en de grote hoeveelheid beelden wordt de toeschouwer als het ware niet alleen onderdeel van de installatie: het versterkt ook de autonome kwaliteit van het werk. De installatie is daarmee een waardevolle aanvulling op de in 2017 uitgekomen film.

Gerald van der Kaap (1959) is werkzaam als kunstenaar, fotograaf en vj en wordt gezien als één van de grondleggers van de Nederlandse nieuwe media kunst. Zijn werk was eerder te zien in gerenommeerde instellingen als het Stedelijk Museum, Amsterdam; Tate Modern, Londen: Art Institute, Chicago; Centre Pompidou, Parijs; Museum Ludwig, Keulen en Guangdong Museum of Art, Guangdong. Kaap maakte diverse kunstwerken voor de openbare ruimte; zo ontwierp hij onder meer het nieuwe metrostation Europaplein van de Noord-Zuidlijn in Amsterdam. Als vj werkte hij afgelopen oktober nog negen uur achtereenvolgend samen met verschillende dj’s op het Amsterdam Dance Event.

Beyond Index is gemaakt in samenwerking met het vaste team van ster regisseur Jia Zhangke, Yu Lik-Wai en Joewi Verhoeven. En de muziek is gecomponeerd door het Berlijnse deephouse duo ÂME (Kristian Rädle & Frank Wiedeman).

Dit project is mede mogelijk gemaakt door het Mondriaan Fonds en Het Nederlands Filmfonds.

Geraadpleegde literatuur:

Dana Linssen, Nederlands Film Festival Utrecht, 2017

Angela M. Bartholomew, Claiming Space: subversion by incursion, Kunstlicht, 2017