Jeffrey’s Cinema #24

Jeffrey Babcock is back!

Dit keer met:

SANS SOLEIL 1983

Regie: Chis Marker

100 minuten

Engels gesproken

Sans Soleil is een van de cinematografische meesterwerken van de vorige eeuw. Volkomen uniek op filmgebied – is Sans Soleil een regelrechte documentaire? Een essayfilm? Een gefictionaliseerd dagboek? Een sciencefictionfilm? Culturele antropologie? Of een documentaire van de verbeelding?

Ik heb er voor gekozen om deze film tijdens de tentoonstelling van Sema Bekirovic te laten zien, omdat beide werken een onzichtbare inquisiteur hebben, beide vragen stellen over hoe tijd en ruimte ook op een poëtische manier kunnen worden overgebracht aan het publiek  in plaats van de  standaard logische manier. Beide films proberen ook  geschiedenissen samen te voegen door middel van herinneringen, en hebben beide eveneens raakvlakken met sciencefiction.

Sans Soleil is een extreem rijke ervaring die de kijker meeneemt in de gedachten van iemand die de wereld rondreist om een studie te maken over ‘de dromen van het menselijk ras’. De film zweeft geografisch en cultureel tussen drie locaties: Guinee-Bissau, IJsland en Japan. De beelden worden doorboord door de overpeinzingen en inzichten van een onbekende verteller die commentaar geeft op wat ze ziet. De verteller is tegelijkertijd intiem en vreemd, en het beeld dat ze schept van de moderne wereld is bijna apocalyptisch. In feite voelt deze poëtische documentaire op sommige momenten bijna aan als de kijk van een buitenaards wezen op onze beschaving.

Gemaakt met bijna geen geld (gefilmd met de meest simpele filmcamera, met geluid dat apart opgenomen is op een cassettebandje), is dit een uitstekend voorbeeld van hoe pure creativiteit de belangrijkste kracht van cinema kan zijn. Regisseur Chris Marker was een obscure figuur; hij hield zich buiten de publieke schijnwerpers, in de marge van de maatschappij – waar hij radicale, visionaire films maakte. Zijn werk is nog steeds fris, omdat zo weinig anderen in de buurt zijn gekomen van zijn artisticiteit en originaliteit. Met Sans Soleil creëerde Chris Marker eigenhandig een geheel nieuwe filmvorm en -genre: de essay film. Je kent hem misschien van de korte sciencefictionfilm La jetée, die volledig bestond uit zwart-witfoto’s en die later door Terry Gilliam werd bewerkt tot de speelfilm 12 Monkeys.

Hier is de reactie van een kijker, die volgens mij klopt: “Het is een complexe, fascinerende en volstrekt unieke ervaring en het bewijs dat Marker een visionair was die zijn tijd ver vooruit was. Hopelijk zullen filmmakers zich dit op een dag realiseren en iets nieuws proberen – niet om Marker te kopiëren, maar om zijn voorbeeld te kopiëren. Iedereen die genoeg heeft van Hollywood en al zijn oude saaie films, die een film met onbegrensde mogelijkheden wil zien en zich daardoor wil laten inspireren – een van de beste films ooit gemaakt – moet Sans soleil zien.”

Jeffrey Babcock